Cadeautip
Dinsdag 1 december werd door de provinciale en regionale toeristische diensten het eerste strategisch beleidsplan voor toerisme en recreatie in de Vlaamse Ardennen voorgesteld. Eddy Couckuyt (CD&V), gedeputeerde voor toerisme en voorzitter van Toerisme Oost-Vlaanderen vzw, lichtte het plan en de doelstellingen toe.
Toerisme Oost-Vlaanderen stelt voor elke Oost-Vlaamse toeristische regio een beleidsplan op. Dit plan voor de Vlaamse Ardennen, waar 17 steden en gemeenten toe behoren, zou een inspiratiebron moeten zijn voor iedereen die de komende jaren toeristisch-recreatieve initiatieven neemt in of voor de regio. De bedoeling is dat de Vlaamse Ardennen op middellange termijn een performante en volwaardige toeristische regio worden die kan concurreren met andere grote toeristische regio’s in Vlaanderen. Voorwaarde is wel dat de initiatieven op een kwaliteitsvolle en duurzame manier worden ingevuld.
Eddy Couckuyt: “De regio geniet een aanzienlijke naambekendheid en oefent met zijn unieke, heuvelachtig landschap een grote aantrekkingskracht uit op diverse doelgroepen. Door de aanwezigheid van talrijke bossen en waardevolle natuurgebieden zijn de Vlaamse Ardennen erg geliefd bij de wandelaar. Anderzijds zorgt de link met de Ronde van Vlaanderen ook voor heel wat wielertoeristen en fietsrecreanten. Helaas kampen de Vlaamse Ardennen ook met een aantal problemen. Een gebrek aan duidelijke profilering bijvoorbeeld en de hantering van verschillende gebiedsafbakeningen...De groeiende vraag naar recreatief medegebruik bedreigt de draagkracht van kwetsbare gebieden en de troeven van het landschap. Op het vlak van kwaliteit van onthaal, logies en routes scoort de regio minder goed dan andere Vlaamse regio's.”
In het strategisch plan werd een analyse gemaakt van alle troeven, maar ook van alle knelpunten. De toeristische instanties zijn zich terdege bewust van de problemen en reiken in dit plan dan ook structurele oplossingen aan. Eddy Couckuyt: “Prioritair moet werk gemaakt worden van een duidelijke toeristisch-recreatieve profilering, een kwaliteitsvol toeristisch en recreatief product en onthaal, een doorgedreven samenwerking en professionalisering van de toeristische sector, een eensgezinde communicatie en meer aandacht voor het verblijfstoerisme en horecaontsluiting. Vanuit de basisprofilering worden twee belangrijke toeristische productlijnen naar voren geschoven: enerzijds het typische Ronde-toerisme, anderzijds een meer algemeen landschapstoerisme waarin beleving en ontdekking van het landschap centraal staat.”
Katia Versieck, afdelingsmanager Toerisme Oost-Vlaanderen, vat het plan samen in enkele strategische keuzes: “Het mooie en uitdagende landschap waarin de Ronde van Vlaanderen wordt gereden werd weerhouden als uitgangspunt voor de verdere ontwikkeling van het toerisme in de regio. De baseline ‘Vlaanderens Mooiste landschap’ verwoordt perfect het evenwicht tussen deze twee productlijnen. Ze hebben elk een eigen invalshoek maar zijn beiden gericht op eenzelfde type reiziger, met name de actieve zinzoeker of de onafhankelijke ontdekker. De waarden die worden uitgedragen zijn schoonheid en mythe, avontuur en beleving, uitdaging en emotie, kicks en voldoening.”
Wim Haesebeyt, regiocoördinator Toerisme Vlaamse Ardennen vzw, stelde aan de sector ook een richtinggevend actieplan voor. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen enerzijds hefboomprojecten en anderzijds projecten met variërende prioriteit.
Wim Haesebeyt: “Het landschap maakt van de Vlaamse Ardennen een aantrekkelijke wandelregio. De ontwikkeling van een eerste wandelknooppuntennetwerk is daarom met stip aangeduid als een belangrijk hefboomproject en is al in volle ontwikkeling. Niet alleen wandelnetwerken maar ook doorgaande langeafstandswandelroutes kunnen het wandeltoerisme en het verblijfstoerisme ondersteunen. In het kader van Leader Vlaamse Ardennen werd recent de 157 km lange Streek-GR Vlaamse Ardennen ontwikkeld en werden thematische wandelarrangementen uitgewerkt. Met een 10-tal wandelbomen zal in 2010 de Streek-GR Vlaamse Ardennen volledig zijn afgewerkt. De heruitgave van de taalgrenswandelroutes, het verder optimaliseren van het wandelproduct met bijkomende randinfrastructuur, het ontwikkelen van thematische wandeltochten langs het netwerk, Groene Halte en digitale wandelroutes zijn andere acties die het wandelproduct in de Vlaamse Ardennen zullen optimaliseren. Om het verblijfstoerisme te stimuleren is een goede begeleiding en samenwerking met de logiessector nodig. We streven naar een kwaliteitsvol en kleinschalig logiesaanbod, naar eigentijds en fiets- en wandelvriendelijk campingtoerisme en naar een kwalitatief aanbod voor kleine groepen.”
Naast het traditionele fietstoerisme voor de recreant biedt de Vlaamse Ardennen ook een uniek fietsproduct aan dat alleen in de Vlaamse Ardennen kan beleefd worden, namelijk een (her)beleven van de Ronde. Wim Haesebeyt: “Het Rondetoerisme focust op de toerist die belang hecht aan uitdaging, het verleggen van grenzen, het imiteren van fietshelden of de toerist die op zoek gaat naar Rondefeiten. Het fenomeen van de wielerwedstrijden in de regio, en meer bepaald de Ronde, zal aangewend worden om toeristische producten uit te werken die gedurende een heel jaar kunnen beleefd worden. Dit gebeurt in nauw overleg met het Centrum Ronde van Vlaanderen. Het verder optimaliseren en uitbouwen van de 250 km lange Ronde van Vlaanderen-fietsroute vormt een voortdurende uitdaging.”
Het strategisch en globaal actieplan bevat voor elk facet van het toerisme nieuwe uitdagingen. Uiteraard komen ook kunst, cultuur en erfgoed ruimschoots aan bod. De rode draad wordt gevormd door het landschap: kunst in het landschap, erfgoed in het landschat en de steden en dorpjes als bakens in het landschap.
Het belangrijkste aandachtspunt in het plan is zonder twijfel de ontwikkeling van een integraal kwaliteitszorgsysteem. Een eerste stap wordt gezet met het uitwerken van een kwaliteitsbehoudsysteem voor de recreatieve routes. Wim Haesebeyt: “Er wordt gestreefd naar een perfecte bewegwijzering en goede weginfrastructuur. Het mag duidelijk zijn dat hiervoor moet samengewerkt worden met verschillende instanties.”
Chris De Smedt
Dansgezelschap Chorease bracht op zaterdag 14 en zondag 15 november een boeiende voorstelling geïnspireerd op het werk van Matisse. Jan Oelbrandt componeerde 15 nummers speciaal voor deze productie. 5 ervan werden live gebracht, waarvan een geassisteerd op viool door een van de dansers. Schitterend werk van een dertigtal amateurdansers, Chorease zette onder leiding van Mieke Devriendt en Lies Drieghe een meer dan verdienstelijke prestatie neer. Jammer dat deze rijke voorstelling voorlopig niet buiten de grenzen van Herzele komt. 
Het dansgezelschap is al negen jaar actief in Herzele en bracht verschillende gelegenheidsproducties tot stand in Zottegem, Mere, Sint-Lievens-Esse en Lierde. In 2005 behaalde Chorease een finaleplaats op het Festival van Hedendaagse Amateur-dans (Dans.impact) in Bornem met de act “Cut the Bullshit”. De muziek werd toen ook gecomponeerd door Jan Oelbrandt. Het dansgezelschap bracht in 2006 haar eerste avondvullende productie “Goban”. Jan Oelbrandt componeerde voor die gelegenheid het themanummer. Het is de eerste keer dat Chorease voor de integrale productie gebruik maakt van composities die speciaal voor de voorstelling werden gemaakt. Voor muzikale duizendpoot Jan Oelbrandt is deze opdracht een uitstapje naar meer instrumentale en voor dans interpreteerbare composities. Chorease neemt u met deze productie mee naar het Nice van 1954. De dood van Matisse in dat jaar speelt een cruciale rol in de verhaallijn van de dansvoorstelling. “All things considered, there’s only Matisse” is echter geen historische schets, wel een inspiratiebron voor meer dan 20 dansers van divers pluimage en met verschillende dans-achtergronden. Mieke Devriendt is er met de hulp van Lies Drieghe in geslaagd om alle ideeën en improvisaties te bundelen en er een verrassend dansspektakel van te maken dat totaal anders is dan alle vorige Chorease-producties.
Chris De Smedt (CDS): Tussen de vorige productie “Goban” en dit Matisse-verhaal zitten drie jaar. Waarom zo lang gewacht om een nieuwe voorstelling te maken?
Mieke Devriendt: “Je hebt na elke productie toch een tijdje nodig om te herbronnen. Bovendien werken wij niet met professionele dansers, het zijn allemaal mensen die overdag naar school gaan of werken en voor de kindjes moeten zorgen. De repetities blijven beperkt tot maximum twee per week. Dan heb je natuurlijk wat meer tijd nodig om tot een bevredigend resultaat te komen. Chorease werkt met veel inbreng van de dansers. Het is niet zo dat ik de hele choreografie en regie op voorhand maak en de dansjes ‘aanleer’. Alle dansers werken mee aan het creatieproces. Ze hebben heel veel inspraak. De verhaallijn is tot stand gekomen na een brainstorm onder de leden. Een belangrijk element in deze productie is de muziek die speciaal voor de voorstelling werd gecomponeerd. Die komt niet zomaar tot stand. Ook hier moet er overlegd en samengewerkt worden.”
CDS: Mensen die met muziek bezig zijn in de regio kennen Jan Oelbrandt van diverse optredens of als gitaarleraar aan de muziekacademies van Aalst, Geraardsbergen en Herzele. Hoe kom je als componist bij een dansgezelschap terecht?”
Jan Oelbrandt: “Ik ken Chorease al jaren en vind dat ze boeiend bezig zijn. De compositie die ik in 2005 maakte voor de deelname aan Dance.impact was meteen een schot in de roos. Ook het themanummer ‘Chesswaltz’ voor de vorige productie viel in de smaak. Daarom had ik voorgesteld om bij een volgende productie de muziek op maat te maken. Belofte maakt schuld.”
CDS: De titel van deze productie is “All things considered, there’s only Matisse”. Wat verklapt dit over de voorstelling?
Mieke Devriendt: “Chorease is meer dan een dansgezelschap. Wij zijn een groep van mensen die graag dansen, maar die daarnaast ook andere interesses en kwaliteiten hebben. Dit maakt dat er heel wat potentieel in de groep aanwezig is om er iets ‘meer’ van te maken. Deze keer zijn we van de meerwaarde die het programmaboekje moest hebben vertrokken om de verhaallijn uit te werken. Het concept is opgebouwd rond het jaar 1954, toevallig het jaar waarin de kalender samenvalt met deze van 2010...De voorstelling gaat over een schrijfster die rond een specifiek jaar uit haar leven (1954) een boek schrijft. We hebben de gebeurtenissen van dat jaar opgezocht, de dood van Matisse is er een van. “All things considered, there’s only Matisse” is een uitspraak van Picasso. Wij gebruiken hem als kwinkslag, om het leven van de schrijfster wat te relativeren. “
CDS: Het verhaal speelt zich af in de jaren ’50. Betekent het ook dat we muziek mogen verwachten uit die periode?
Jan Oelbrandt: ”Neen, het is ook nooit de bedoeling geweest een retro-voorstelling te maken. De uitvoering is hedendaags, met verschillende stijlen muziek. Sommige zijn abstracte elektronische nummers, andere honderd procent akoestisch, en nog andere een mengeling van beide. Er zitten natuurlijk wel elementen in die refereren naar de jaren ‘50, maar niet constant en niet nadrukkelijk. Ik heb mij uiteraard wel verdiept in het leven van Matisse, zijn werk en de tijdsgeest. Zijn schilderijen zijn markant te noemen. Je ziet onmiddellijk dat het een ‘Matisse’ is. Dat vind ik fantastisch. Het eigenzinnige van de kunstenaar zit ook in mijn composities. Daarom breng ik enkele nummers ook live, niet alles, want dat was technisch niet haalbaar.”
CDS: We hebben uit goede bron vernomen dat je pas mama bent geworden. Hoe combineer je dat met de voorbereidingen van een grote dansproductie?
Mieke Devriendt: “Chorease is een fantastische groep mensen die zich geweldig inzetten. Ook de familieleden en vrienden van de dansers hebben zich bereidwillig getoond om mee te helpen. Ik ben geruggesteund door Lies Drieghe die de coördinatie op zich heeft genomen terwijl ik hoogzwanger en pas bevallen was. En bovenal...ik heb heel lieve ouders en schoonouders waar onze dochter altijd terecht kan.”
Meer info: www.chorease.be, tel: 053- 62 71 88
Ik zie, ik zie wat jij niet ziet...
Ouders van kleinere kinderen kennen zonder twijfel het spelletje ‘ik zie, ik zie wat jij niet ziet’. Een speler daagt de medespelers uit om op basis van een hint iets concreet te zien in de ruimte of het landschap. “Het is wit en groen...?”, “dat bad in de weide!”. Hoe vrijer de spelers, hoe moeilijker het spel. In de open ruimte kan het uren duren want iedereen ziet immers andere dingen en ervaart andere impulsen. En meteen zijn we bij de kern van landschapsbeleving. Niets persoonlijker dan de ervaring van het landschap. Als men uw mening zou vragen over de inrichting van uw dorpsomgeving, wordt het gesprek vermoedelijk zeer beladen. Vraag twee mensen vanuit hetzelfde punt naar een landschap te kijken en ze vertellen elk een ander verhaal, afhankelijk van hun vooropleiding of levenservaring. Het analyseren en observeren van een landschap is afhankelijk van diverse factoren, zowel ervaring als kennis en verwachtingen spelen een rol. Dit is ook de reden waarom het boeiend is om kunstenaars los te laten in het landschap en hun carte blanche te geven bij het realiseren van een kunstproject. Kunstenaars zijn het gewoon hun impressies via een kunstwerk te kanaliseren. Kan een kunstwerk in het landschap - zoals deze van Kunst en Zwalm - ons inzichten verschaffen in de individuele beleving van het landschap door de kunstenaar? Reikt de kunstenaar ons een handleiding of oplossing aan om zelf het landschap hoogst persoonlijk te benaderen? De organisator van Kunst en Zwalm trekt om de twee jaar met een groepje kunstenaars het Zwalmse landschap in en biedt hen een forum om met dat landschap aan de slag te gaan. Dit jaar koos vzw Boem een ander actieterrein uit dan de voorgaande jaren en stippelde een wandeling uit met start en aankomst aan het Provinciaal Natuureducatiefcentrum De Kaaihoeve in Meilegem.
Patrick Merckaert van vzw Boem formuleert het als volgt: “Wij zijn als kunstenaar te gast in dit landschap. Het is niet de bedoeling dat de kunstenaar het landschap domineert, maar dat zijn werk geïntegreerd wordt in de omgeving, ermee communiceert. Van bij de aanvang in 1997 was het de bedoeling om met elkaar (de kunstenaars) en de bewoners van de streek kennis te maken. We hebben geen vaste plek, geen eigen expositieruimte, maar zijn met dit kunstproject te gast in de streek. Daarom selecteren we ook geen kunstwerken, wel kunstenaars die een interessante invulling geven aan het concept en de streek. We drukken de kunstenaars altijd op het hart dat ze dit project moeten opvatten als “vakantiewerk”, als een experiment en dat ze even hun eigen traject of carrière los mogen laten.”
Zwalm en omgeving
De Vlaamse Ardennen profileren zich als ‘Vlaanderens mooiste landschap’ en dat schept verwachtingen bij de bezoekers van Kunst en Zwalm. De idylle hangt als een nevel boven de plek waar de kunstenaars de confrontatie zoeken met het landschap. De interpretatie van de bezoeker is puur persoonlijk. De ene ziet een romantisch landschap, de ander een land dat door de jaren heen gekneed en verwoest of beschadigd is. Een term als ‘authentiek’ is niet op zijn plaats. Toch toont een blik op de landschapsatlas dat grote delen van het gebied waarin Kunst en Zwalm plaatsvindt, aangeduid zijn als ‘ankerplaatsen’. De landschapsatlas is een inventaris van de meest waardevolle landschappelijke gebieden in Vlaanderen, waardevol vooral vanuit cultuur-historisch oogpunt. Landschappen hebben echter ook andere waarden: bijvoorbeeld ecologische, sociaal-economische, ruimtelijk structurerende en esthetische. De gebruikswaarde is voor de landbouwer is anders dan voor de recreant. De waarde die de mensen aan het landschap geven is dus puur persoonlijk. Desalniettemin worden diverse zones langs het Kunst en Zwalm parcours ook cultuur-historisch, esthetisch en biologisch waardevol bevonden door experts. De omgeving van de Kaaihoeve is een natuurreservaat met een hoge biologische waarde. De meersen vormen een interessant biotoop voor de watervogels. De biologen en ecologen zullen deze plek vermoedelijk waardevoller inschatten dan de zandgroeve van enkele kilometers verderop. Nochtans is dit een zeer boeiende plek voor geologen, filosofen en kunstenaars. Architecten en geschiedkundigen zullen dan weer meer belang hechten aan de omgeving van het kasteel van Beerlegem. De organisator omschrijft deze zones als drie verschillende landschapstypen, maar eigenlijk zijn het alledrie plekken waar de mens al grondig heeft ingegrepen. Hoe mooi en gaaf sommige van deze plaatsen ook mogen zijn, authentiek zijn ze allerminst.
De interpretatie van de kunstenaar
Roel Jacobs is een kunstenaar die vooral de ecologische waarde van het landschap benadrukt in zijn werk. Hij wil in Zwalm een arboretum van bedreigde boomsoorten creëren. Voorlopig is dat een fictief arboretum want Jacobs plant geen bomen, wel paaltjes met de naam van bedreigde bomen. De omwonenden kunnen een boom adopteren om er een leven lang voor te zorgen zodat alweer wat bomen worden gered. Aan de start van het parcours worden postkaarten uitgedeeld. Daarop staat een bewerkt beeld van de plek anno 2025, inclusief volwassen boom.
Roel Jacobs: “Het gaat om bomen die op de rode lijst staan én bomen die in deze omgeving thuishoren. Uiteraard is het niet de bedoeling om exoten aan te planten, wel bijvoorbeeld zwarte populier of wilde appel. Ik wil met mijn kunstproject de aandacht trekken op het belang van biodiversiteit.”
Rik Moens daarentegen plaatst in de zandgroeve vier meter hoge panelen die vooral een esthetisch effect beogen. Kunstenares Kelly Schacht werkt dan weer met de natuurlijke barrière van de Schelde die op zich een structurerende rol speelt in het landschap. Luc Ewen gaat aan de slag met de sociale context en wil Zwalm laten figureren in een fictief verhaal. De kunstenaar gaat bewust of onbewust om met de diverse landschapswaarden. Hij is onze bevoorrechte gids om de verscheidenheid van het landschap beter te begrijpen.
Artikel verschenen in De Beiaard, augustus 2009.
