Land Art anno 2010

Zaterdag 11 september ging Arpia van start, een nieuw permanent hedendaags kunstproject aan de oude steenbakkerij in Sint-Lievens-Esse (Herzele). De organiserende vzw, die de steun geniet van het gemeentebestuur en Leader Vlaamse Ardennen, legt de nadruk op kunst MET landschap.

De kunstuiting van Arpia zou bij een onzorgvuldige classificatie wel eens terecht kunnen komen bij de Land Art. Strikt genomen klopt dat misschien wel, maar als we de representatieve Land Artobjecten uit de jaren 1960 en 1970 bekijken, hebben ze bijna niets gemeen met de kunst die Arpia wil brengen, tenzij dat de kunst in het landschap wordt geplaatst, en niet tussen muren. Het icoon van de Lart Art uit 1970 - Spiral Jetty van Robert Smithson – zou niet door de selectie van Arpia geraken omdat de impact van het kunstwerk op het landschap te groot is. Het eist de aandacht op en de omgeving dient alleen nog als canvas. Het is evenmin de bedoeling om een beeldenpark in het landschap op te trekken om de publieke open ruimte te verfraaien. Arpia zoekt naar een eerlijke dialoog tussen mens en natuur. Is de kunst die Arpia brengt nieuw of vernieuwend? Niet als men het kunstobject op zich bekijkt, en daar gaat het net om. Het object op zich is niet belangrijk, wel zijn relatie met de omgeving en de manier waarop het tot stand is gekomen. Professor dr. Em. Marc Antrop (UGent), een internationaal gerespecteerd expert op het vlak van landschapsanalyse, aanvaardde het peterschap van dit project omdat de transdisciplinaire aanpak ook kansen biedt voor het landschap. “Als dit kunstproject betekent dat mensen hierdoor anders naar het landschap gaan kijken, er meer respect voor krijgen, dan geniet Arpia mijn steun”. Antrops engagement heeft echter ook een engagement afgedwongen van de organiserende vzw: overleg tussen en over alle sectoren heen, zowel de ‘harde’ (wetenschap) als de ‘zachte’ (filosofie, kunst) sectoren. Daarom ook dat voor dit project de medewerking is gevraagd van de Hogeschool Gent en Universiteit Gent om een landschapsinventarisatie te maken. Het resultaat van deze analyse zal de komende jaren gebruikt worden om in het landschap op zoek te gaan naar plekken die een kunstwerk kunnen verdragen.

Volgens de regels van de natuur

Bob Verschueren (B), deelnemend kunstenaar van deze editie, vertegenwoordigt perfect de lijn van Arpia. Hij bestudeerde de regels van de natuur en past ze nu ook toe op zijn installaties. In Herzele bouwde hij een boog van takken die vanuit de bak van een afgedankte landbouwkar de aarde in duikt. Het bijzondere aan deze constructie is dat geen enkele nagel, spijker of touw is gebruikt om het geheel samen te houden. Tijdens de opbouw kampte Bob Verschueren met een krachtige storm. De boog heeft geen krimp gegeven omdat, volgens Bob, hij de regels van de natuur heeft gerespecteerd.

Bob Verschueren startte zijn artistieke carrière in de schilderkunst. Het is de kunst die hem tot de natuur heeft gebracht en niet omgekeerd. Nochtans benadrukt Verschueren dat hij geen fanatieke natuurliefhebber of voorvechter is, wel dat hij een bijzondere fascinatie heeft voor de natuur. Zijn eerste werk dat hij maakte in de natuur was ‘Wind Paintings’. Dit werk heeft zijn artistieke weg een wending gegeven. De wetten van de natuur zijn vanaf toen een leidraad geworden omdat ze, aldus Verschueren, aan de basis liggen van de kunst. Nadien heeft Bob Verschueren ook gepoogd om de natuurelementen van buiten naar binnen te brengen (in galeries en musea) om zo aan te mensen te tonen waar het in de natuur om gaat, en dat is niets meer of niets minder dan leven en dood. Zijn werk brengt de essentiële vraag van het leven naar boven, men legt een filosofische weg af. Door de dood te aanvaarden, gaat men meer van het leven houden, krijgt men ook meer goesting om te leven.

Bob Verschueren gaat nog een stapje verder in zijn visie: “Om het beste van de natuur te krijgen, moeten we eerst de natuur respecteren. Net zoals bij mensen, wie respect wil krijgen, moet eerst respect geven. Als mensen deze simpele regel zouden volgen, dan zou er geen oorlog zijn. Conflict begint waar respect eindigt.” Bob Verschuren noemt zichzelf een agnost, deze levensvisie garandeert hem dat alles wonderbaarlijk blijft. En het is deze blik op de natuur die hem bijvoorbeeld anders laat kijken naar afval en die hem de plaats van de mens in de natuur leert relativeren.

Bob Verschueren: “Hanteer je de regels van de natuur, dan ben je met magie bezig, je hebt poëzie nodig om alles uit te leggen. En dat is wat ik doe via de kunst. Het werk in Herzele bijvoorbeeld vertegenwoordigt de conflictueuze situatie die er heerst tussen mens en natuur. Er is een duidelijk aanwezig onevenwicht. Dit onevenwicht probeer ik met een beeld weer te geven. Ik heb het thema ook gebruikt voor een installatie in Finland. Een 23 meter lange tafel schiep de illusie van vergankelijkheid. We kunnen de natuur niet alleen beschouwen als ‘deugdzaam’, er heerst altijd een zekere negativiteit in. Ik wil af van het romantische beeld van een vreedzame natuur. We moeten realist zijn en aanvaarden dat die negatieve dingen deel uitmaken van de natuur. Het besef van het negatieve leidt naar respect. ”

Respect is net ook de kern van Arpia. Het is niet alleen de bedoeling de bezoekers via de kunst naar het landschap te laten kijken, dat ‘kijken’ leidt liefst ook naar zorg. Er wordt bovendien een engagement gevraagd van de kunstenaars. Het landschap moet meer zijn dan een canvas, het werk moet ermee in dialoog gaan en respect uitdrukken. Curator Luea Ritter drukt het als volgt uit: “We moeten openstaan voor andere invalshoeken en de vergankelijkheid van de kunst in dit project aanvaarden. De kunstwerken zullen evolueren, er schuilt een grote dynamiek in en dat maakt het net zo boeiend.” Het gebruik van zoveel mogelijk natuurlijke, ecologische of duurzame materialen is een vereiste. Op die manier kan kunst ook een bijdrage leveren aan de verbetering van de biodiversiteit. Het werk van Bob Verschueren bijvoorbeeld is een ideale schuilplaats voor vogels en insecten, het mos mag rustig zijn gang gaan en als de takkenboog na jaren helemaal opgaat in de natuur, dan zal dat onopgemerkt en volgens de regels van de natuur gebeuren.

Praktisch

Locatie: Oudesteenbakkerij, Kauwstraat 103, Sint-Lievens-Esse

Buitententoonstelling: werken van Bob Verschueren (B), Maarten Vanden Eynde (B), Marie-Hélène Elleboudt (B), Kari Joller (CH) en Agnes Meyer Brandis (D). Permanent toegankelijk vanaf 11 september 2010.

Binnententoonstelling: de Arpia filosofie geïllustreerd aan de hand van quotes, foto’s en mindmaps. Open op 18,19, 25 en 26 september (11u tot 17u)

Kaderprogramma:

Elk weekend rondleidingen en landschapswandelingen

25 september: nocturne met avondbuffet in de oude ringoven, vioolconcert van Dominica Eyckmans en lezing van kunstcriticus John Grande.

13 oktober: Arpia geeft een workshop op Green Work(s), een Europees congres van VLM rond biodiversiteit

4 november: lezing van Han Lörzing (Nederlands landschapsarchitect en planner)

10 december: lezing van Prof.dr.em. Marc Antrop

Meer info:

0487-90 63 1é – info@arpia-art.be - www.arpia-art.be

www.bobverschueren.net